„W zdrowym cielę, zdrowy duch". Ta łacińska sentencja, użyta w satyrach rzymskiego poety Juwenalisa stanowi motto Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół". 20 sierpnia 1912 roku w Sopocie, a więc przed 110 laty z inicjatywy Polaków, działaczy Ruchu Młodokaszubskiego, ruchu patriotycznego, powstało Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół".
W niedzielę 21 sierpnia 2022 roku o 12.00 w 110 rocznicę powstania „Sokoła" w Sopocie w naszym kościele celebrujemy Mszę święta, a w poniedziałek o godz. 19.00 będzie miał miejsce koncert poświęcony powstaniu Towarzystwa w Sopocie.
Pierwsze gniazdo tej organizacji utworzono we Lwowie w 1867 roku, tj. trzy lata po upadku Powstania Styczniowego.
Bardzo szybko stało się ono ostoją Polskości. Symbolem ruchu był sokół w locie trzymający sztangę do ćwiczeń. W okresie zaborów znak ten pełnił również funkcję zakamuflowanego przed władzami, zakazanego symbolu narodowego, utożsamiano go bowiem z Orłem Białym. Sokół stał się symbolem utraconej niepodległości, a jego zrywająca się do lotu ku wolności sylwetka symbolizowała zerwanie kajdan niewoli.
Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" jako orędownik polskości i niepodległości było symbolem walki o ojczyznę i dlatego cieszyło się ogromną sympatią Polaków. Do towarzystwa należały często całe rodziny - od dziadków po wnuki. Wybitnymi druhami "Sokoła" byli m.in.: Nasz ukochany Papież Jan Paweł II, jeszcze jako Karol Wojtyła stawia pierwsze kroki w sekcji teatralnej i gimnastycznej. W swoim rodzinnym mieście Wadowicach. Artur Grottger - zaprojektował mundury dla T.G. "Sokół", Ignacy Jan Paderewski, Jan Kiepura, ojciec J. Kiepury był prezesem T.G "Sokół" w Sosnowcu, gen. Władysław Sikorski, gen. Władysław Anders, Henryk Sienkiewicz, Adam Asnyk, Maria Konopnicka, Jan Kasprowicz, Adam hrabia Zamoyski, Władysław Zamoyski, gen. Józef Haller i jego w całości Błękitna Armia, Marszałek Polski Edward Rydz-Smigły, gen. Mariusz Zaruski i wielu, wielu innych.
T.G. "Sokół" obrało sobie za swojego patrona gen. Tadeusza Kościuszkę. Towarzystwu Gimnastycznym "Sokół" patronował kościół katolicki. Zadaniem T.G. "Sokół" było wychowanie młodzieży w myśl zasady "w zdrowym ciele zdrowy duch ", ale przede wszystkim podtrzymywanie polskiej tradycji i kultury oparte na patriotycznych wzorach moralnych i duchowych, propagowanie szacunku dla języka polskiego, a także przygotowanie militarne do utworzenia przyszłej armii niepodległej Polski.
Przynależność do Towarzystwa była zaszczytem i dumą. Członkowie składali przysięgę na sztandar. Na członkach spoczywało poczucie służby wobec państwa. Towarzystwo na terenie Wolnego Miasta Gdańska podtrzymywało polskiego ducha patriotycznego. Warto pamiętać, że z jego składu powołano Klub Sportowy „Gedania".
Najaktywniejszą działaczką „Sokoła" w Wolnym Mieście Gdańsku" była sopocianka Izabella Stern z domu Roth. Patriotka, zawodniczka uprawiająca gimnastykę, wioślarstwo i lekkoatletykę, zdobywczyni wielu medali dla Polski. W okresie międzywojennym na terenie Wolnego Miasta Gdańska pełniła funkcję naczelniczki I dzielnicy Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół".
